Het voorlaatste deel. De puzzelstukjes vallen op zijn plaats. Maar hoe valt dat bij Jos en Arjan?

Ondertussen had Arjan via z’n mobiel contact met Arend en vertelde hem dat Dirk de uitslag had gebracht en dat Jos inderdaad en broer van Joris was. Arend leek niet verrast maar vroeg heel direct: “Hebben jullie vanavond nog plannen?”
“Nee hoezo”reageerde Arjan aarzelend. “Dan stel ik voor dat jullie nu samen naar mij komen, dan ontmoeten jullie hier nog iemand en dan denk ik dat er een heel stel puzzelstukjes op z’n plaats vallen”.

Het blijft verrassend 22
Nog geen twee uur later zaten Arjen en Jos weer in de kamer waarin ze die middag ook al hadden doorgebracht. Maar behalve Arend was er nu een vierde persoon in de kamer die vroeg of het goed was dat hij zich alleen met z’n voornaam Robert voorstelde. En, zei hij daar achteraan: “Ik ben gepensioneerd huisarts en ik had eerlijk gezegd gehoopt dat ik nooit in deze positie terecht zou komen, maar het is zoals het is, en wat het zwaarste is moet het zwaarste wegen. De reden dat ik het jammer vindt om openheid van zaken te geven is dat er een aantal mensen, waaronder ik, een belofte hebben gedaan om te zwijgen over deze zaak. Helaas dwingen buiten ieders schuld de omstandigheden nu tot openheid. Ik hoop alleen dat jullie niet al te hard zullen oordelen over hetgeen wij destijds met de beste bedoelingen bezield meenden dat het beste was. En kijkend naar Jos ging hij verder: “Jos ik heb van Arend begrepen dat jij inmiddels door jouw vader op de hoogte bent gesteld van het misdrijf dat jouw vader pleegde bij jouw geboorteaangifte”. En op het instemmend knikken van Jos ging Robert verder:

“Ik was destijds huisarts in een echte plattelands praktijk. Weinig patiënten die veelal ver uiteen in het buitengebied woonden. Met onder andere een aantal “eigengeërfde”, zeer welgestelde boeren, die nog altijd van mening waren dat hun wil wet was en die eigenlijk niet anders gewend zijn dan dat ze met hun financiële middelen en invloed, de loop der dingen, en iedereen naar hun hand kunnen zetten. Niet dat deze mensen ooit op mijn spreekuur kwamen. Van ouds her waren ze gewend dat wanneer ze de dokter ontboden deze onmiddellijk naar hun hoeve kwam. Zo werd ik op een dag ontboden om bij een jonge boerin te komen die zich soms, meestal ’s morgens, misselijk voelde. De diagnose was gauw gesteld, mevrouw was in verwachting. Iedereen blij want het hebben van een opvolger op zo’n hoeve is erg belangrijk. Mijn voorstel om gedurende de zwangerschap regelmatig even langs te komen werd instemmend begroet.

Ik moet zeggen ik was daar blij mee want ook mijn schoorsteen moet roken. Je moet weten; een groot deel van mijn patiënten was niet verzekerd en onder hen waren ook mensen, bij wie ik het niet over m’n hart kon verkrijgen om een rekening voor een consult uit te schrijven. Dus zo kon ik de boer die volgens zijn eigen woorden zei: “Nooit een cent aan “armoedzaaiers” te zullen verspillen” in z’n waarde en waan laten, en mensen die het niet konden betalen toch de juiste zorg bieden. Ik heb die zwangerschap van week tot week gevolgd, niet in de laatste plaats omdat ik al snel de indruk kreeg dat het geen standaard zwangerschap was. Na een aantal weken werd mijn vermoeden bevestigd; mevrouw was in verwachting van een tweeling.

Dat dit nieuws in een huishouden waar elk dubbeltje twee keer omgedraaid moet worden niet alleen maar blijdschap oplevert kon en kan ik goed begrijpen. Maar dat deze boer bij het horen van dit bericht bijna uit z’n dak ging van woede, was voor mij een raadsel. Maar eenmaal wat tot rust gekomen wilde hij mij, op mijn concrete vraag waarom hij zo boos werd, best wel eens haarfijn uitleggen “hoe de wereld in elkaar zit”, zoals hij dat op uiterst belerende wijze uitdrukte.

Het gros van de mensen moet hard werken voor de kost. En als je veel werk te verzetten hebt, kun je maar beter met veel volk zijn. Dan is het goed dat je kunt delen. Daarom moet dat arbeidersvolk veel kinderen krijgen, dan blijven de boeren die dat volk nodig hebben verzekerd van arbeiders. Bovendien hoe meer kinderen, hoe armer, hoe beter ze luisteren en zonder morren beseffen dat ze dankbaar moeten zijn voor het werk dat ze mogen doen.
Maar waar arbeiders moeten zorgen dat ze het werk kunnen delen, moeten boeren zorgen dat hun kapitaal vermenigvuldigd. En doktertje, snap je nu waarom ik niet wil dat er hier in huis meer dan één erfgenaam rond komt te lopen? Het bezit moet groter worden, en dat gebeurd niet als er op een kwade dag gedeeld moet worden. Maar ik zeg je dit: Jij bent dokter en jij zorgt maar dat er hier straks geen twee blagen rondlopen! Ik was heel even perplex van zo’n primitieve maar uiterst walgelijke gedachtegang. Het liefst was ik opgestaan om nooit meer een stap op die hoeve te zetten, helaas was dat niet mogelijk, ik had hier een zorgplicht. Bovendien, wat zou er gebeuren als ik niet zou meewerken? Desgevraagd was de boer heel duidelijk, “Dan zorg ik er zelf voor”. Helaas had ik geen enkele reden om te twijfelen of hij dit dreigement waar zou maken. Maar wat kon ik doen?

Ik had en heb vanuit mijn studietijd altijd vriendschappelijk contact gehouden met een collega, en regelmatig spraken we elkaar over zaken waar we in de praktijk tegenaan liepen en die ons aangrepen of waar we niet goed raad mee wisten. Nog diezelfde dag heb ik hem dringend gevraagd om die avond met een goed glas wijn een probleem te bespreken. Hij kwam die avond en ik heb mijn verhaal gedaan en hem verteld dat ik geen idee had hoe ik dit probleem op een fatsoenlijke manier op zou kunnen lossen. Hij bleef een tijdje stil en vertelde toen: Ik heb ook een probleem, maar het mijne is niets anders dan dat je als arts soms een klote bericht moet overbrengen en dat staat me morgen te wachten. Maar het hele wrange is dat mijn zaak over het compleet tegenovergestelde gaat. Ik moet morgen een echtpaar gaan vertellen dat uit hun liefde nooit een kind geboren zal worden.

Robert keek opnieuw naar Jos en vroeg je begrijpt dat dit echtpaar nu jouw ouders zijn?
Om de stilte niet te verbreken knikte Jos begrijpend en Robert ging verder. We hebben lang met elkaar gesproken en uiteindelijk besloten om te kijken of we het ene probleem niet met het andere op konden lossen. Ik was er zeker van dat mijn patiënt met elk aannemelijk voorstel zou instemmen en ook dat hij daar altijd en absoluut over zou zwijgen. Mijn collega kon alleen maar zeggen dat hij te maken had met hele verstandige, goedwillende mensen, en hij zou kijken wat er mogelijk was. Ongeveer twee weken later vertelde mijn collega dat hij, mede dankzij een heel begrijpende en hulpvaardige dominee, een plaats had gevonden voor een baby die nog geboren moest worden. Ik heb nog wel een paar keer heel indringend met zowel de boer als de boerin gesproken of ze nu werkelijk bij hun standpunt bleven dat ze geen tweede kind wensten. Daar waren ze beiden heel stellig in en uiteindelijk hebben we afspraken gemaakt en die zijn vervolgens precies zo uitgevoerd.

Zodra de bevalling zich aandiende ben ik naar de hoeve gegaan. Toen ik zag dat het werkelijk zou gaan gebeuren heb ik mijn collega gebeld en die is ook naar de hoeve gekomen. De bevalling vond plaats in de echtelijke slaapkamer waar alleen wij beiden de boer en de boerin waren. De huishoudster van de familie, een ervaren tante als het op bevallingen en kinderverzorging aan kwam, wachtte in de naast gelegen kinderkamer. Afgesproken was dat zodra het eerste kind geboren was de boer dit naar de kinderkamer zou brengen. De huishoudster zou dan de baby verzorgen het kind in de wieg leggen en niet meer van de kamer te komen tot de boer haar daartoe toestemming had gegeven.

De bevalling verliep ook verder heel voorspoedig. Nog geen twintig minuten na Joris werd jij, Jos, geboren. Noch de boer noch de boerin hebben ook maar één blik op jou geworpen. Wij hadden geëist dat er stevige wikkeldoeken en een dekentje klaar zouden liggen om jou in de pakken, want jij mocht van de boer echt geen seconde langer op de hoeve blijven dan strikt nodig was. Toen we beiden vastgesteld hadden dat je kerngezond was, heeft mijn collega jou lekker ingepakt. Jullie zijn als een dief in de nacht door de achterdeur naar buiten gewerkt, waar de auto klaar stond om jou zo snel mogelijk in de armen van je moeder te leggen. Ik kan je zeggen dat jij eerder bij je moeder was dan Joris. Want hoewel ook de nageboorte heel snel afkwam en er verder geen enkele complicatie of bloeding was, zodat de boerin binnen een uur na jouw geboorte frisgewassen tussen de schone laken lag, had ze er geen behoefte aan om Joris in de armen te krijgen. “Dat jong kan ik nog lang genoeg zien, ik ga nou slapen” was het antwoord dat ik kreeg op mijn vraag of ze Joris niet heel even in de armen wou hebben.

Jos, dat is het hele, en complete verhaal van jouw afkomst. Doe er mee wat je denkt dat je er mee moet doen. En als dat voor mij of mijn collega consequenties heeft dan zullen we die moeten aanvaarden”. Even was het stil. Toen stond Jos op, liep naar de dokter toe, vroeg hem om te gaan staan, sloeg zijn beide armen om de dokter en drukte hem stevig tegen zich aan. En terwijl de tranen uit zijn ogen liepen fluisterde hij, hoe zal ik u ooit kunnen danken voor alles wat jullie hebben gedaan: Het feit dat ik leef en ook voor het leven dat ik tot nu toe heb mogen leven. Ik heb de ouderliefde gekregen die Joris zijn hele leven heeft moeten missen. Toen was het de beurt aan Arjan om Jos een stevige hug te geven. “Wat er ook gebeurd je blijft in elk geval mijn zwager en daar ben ik heel blij en trots om”. Voor Arend was dit het moment om als goede gastheer een drankje te serveren en gaande weg kwam het gesprek toch wel op gang. Op een gegeven moment vroeg Arjan aan Arend of hij ook weet had van al deze gebeurtenissen. “Nee ik wist niet wat er gebeurd is, maar ik wist wel dat er iets gebeurd is. In mijn contacten met de ouders van Joris merkte ik wel dat de verhouding tussen de echtelieden veranderde tijdens en na de zwangerschap. En het gekke is, aan de ene kant leek hun relatie nog killer dan hij altijd al was, maar aan de andere kant bespeurde ik toch ook iets van, dat het wel maatjes waren. Nu begrijp ik dat dit gezamenlijke geheim daar de oorzaak van is. En nog iets. Robert hier, heeft mij ooit eens gezegd dat wanneer ik tegen vragen rond deze familie aan zou lopen, ik niet moest aarzelen om met hem in gesprek te gaan. Ik heb die opmerking nooit begrepen, maar ook nooit vergeten. En toen ik vanmiddag Jos zag en jullie vertelden van het NFI onderzoek, toen begreep ik ineens dat raadselachtige aanbod van Robert. En jullie waren hier nog niet de afrit af of ik had de telefoon al in de hand om hem te bellen. Toen heeft hij me verteld wat er is gebeurd en bood aan om direct naar hier te komen als daar behoefte aan was. Nou en de rest is bekend. Na nog een drankje gedronken te hebben, en Arend nogmaals bedankt te hebben voor alle moeite en de goede zorgen en Robert voor zijn inzet destijds en z’n openhartigheid nu, stapten Jos en Arjan op. “Gaan we naar huis of zullen we LuMa, zoals ze Luc en Marc gemakshalve noemden met een bezoekje verrassen?” vroeg Arjan toen ze in de auto zaten. “Nou we hebben wel nieuws te vertellen maar ik weet natuurlijk niet of ze thuis zijn en of het uitkomt” bracht Jos met z’n nog altijd wat verlegen inborst in.
“Nou het ergste wat kan gebeuren is dat ze in hun blote kont staan, maar eerlijk gezegd zou ik dat absoluut niet erg vinden” was de reactie van Arjan en zonder een verdere reactie af te wachten zette hij koers naar Zwijndrecht.