Jaakskes Verhalen - 8

Een saaie middagpauze. De mannen in uniform negeren me. Ik zit met lange tanden een broodje weg te werken. Een van die mannen begeleidt me tweemaal naar het toilet. Keert zich beleefd om terwijl ik plas.

Terug in de bomvolle zaal. Het ruikt er naar adem en naar zweet en goedkope parfum.

De heer Vermeersch, chef van het atelier getuigt. Hij vertelt over wat er in het atelier gebeurt, hoe jongens er een opleiding krijgen en dan werken. De voorzitter stelt enkele vragen. Meneer Vermeersch antwoordt kalm en rustig. Nee, over hem heb ik zeker nooit te klagen gehad. Hij heeft me de stiel geleerd, moedigde me aan. Een echte vader voor de jongens. Hoe oud zou hij zijn ? Begin in de vijftig?

De voorzitter laat de getuige vertellen over mijn gedrag in het atelier.

- Wel, meneer de voorzitter, als ik heel eerlijk mag zijn…

- Dat mag U niet alleen, dat moet ook, getuige.

- Wel, het was een plezier om met Mario te werken. Toen hij bij ons kwam is hij eerst nog een trimester naar het college les gaan volgen. Dat was blijkbaar niet echt voor hem. Hij wilde iets met de handen te doen hebben. Dus kwam hij na nieuwjaarsdag bij ons in het atelier. Van mechaniek kende hij niets af. Doch het was een plezier om zijn leergierigheid te zien en eraan te helpen voldoen. Hij was niet de man die iets gauw-gauw af wilde hebben. Nee, de preciesheid was voor hem de hoofdzaak. Alles moest eerste klasse zijn.

De voorzitter vraagt of het gebruik van zo’n scherp mes in het atelier een normale zaak was en is; Meneer Vermeersch legt uit waarom er zo’n mes gebruikt wordt en hij gaat voor de grote tafel demonstreren hoe dit mes gebruikt wordt. De voorzitter wil nog weten hoeveel dergelijke gevaarlijke zaagmessen in het atelier aanwezig waren.

- Twee of drie. Gewoonlijk was er maar één iemand aan het werk met zo’n mes. Die namiddag was dit Mario. En ik moet eerlijk zijn, hij was veruit de handigste met dit mes om het karton op de correcte wijze te versnijden.

- De beschuldigde wist dus heel goed hoe scherm en gevaarlijk zo’n mes was ?

- Ja, natuurlijk. En hij lette wel goed op. Dat heb ik meerdere keren gezien. Nooit zou hij ermee in de richting van andere wijzen of zo. Nee. Eens het werk aan een opdracht beëindigd was, dan legde hij dit mes in de daartoe voorziene gleuf en hij nam het nooit mee naar een andere plaats. Dat staat zo voorgeschreven in het werkplaatsreglement.

- En wordt er nog met zo’n mes gewerkt, sedert die fatale gebeurtenis ?

- Ja, meneer de voorzitter, dagelijks.

- En houdt dit geen groot risico in zich ?

- Nee, ik denk het niet. De jongens die met dit mes werken worden goed gekozen en worden ook gecontroleerd. Na het werk wordt dit mes in een speciaal daarvoor voorziene schuif gelegd en gesloten. Enkel wanneer zo’n mes echt nodig is, komt het uit de schuif.

De voorzitter laat de twee advocaten vragen stellen. Mijn advocaat begint.

- Mijnheer, kunt u een uitleg geven over het feit dat het slachtoffer van dit jammerlijke ongeval, in het atelier aanwezig was ?

- Ja. In de werkplaatsvoorschriften staat duidelijk vermeld dat er steeds een opvoeder aanwezig moet zijn. Wat is dan de taak van die persoon ? Wat toezicht houden terwijl de mannen die in de werkplaats het werk leiden, aan het werk zijn. Daarbij gaan ze ook veelal een babbeltje slaan met de jongens, en leren op die manier heel veel van de jongens. Ik moet eraan toevoegen dat er in de werkplaats een gezonde sfeer heerst, niet een van baas en ondergeschikte, maar een van samen werken, werkleiders en jongens. Bewijs daarvan is duidelijk dat heel wat jongens na hun achttien jaar bij ons blijven en het beroep volledig onder de knie krijgen, waardoor ze gemakkelijk aan werk geraken. Die fameuze namiddag was de heer Clarysse aangeduid om in de werkplaats aanwezig te zijn. Jammer, voor hem op de verkeerde plaats op het verkeerde ogenblik.

De werkplaatsleider zwijgt. Ik heb met veel aandacht zijn getuigenis beluisterd.

Op vraag van de voorzitter legt hij verder nog de taak uit van de opvoeders in het atelier. Dan vraagt de voorzitter hoe hij mij – de beschuldigde-hier-aanwezig - ervaren heeft.

- Meneer de voorzitter, een voorbeeld van werklust en stiptheid. En hij vertelde zo graag over zijn kleinere broer, die hij elk weekend ging bezoeken bij de nonnetjes. En hij verlangde er zo naar tot zijn broer ook bij ons aankwam. Dit gebeurde op de eerste februari van 2015 toen hij zestien werd. En je zag meteen hoe Mario – hier aanwezig – daar gelukkig om was.

Na de werkplaatsleider komen een voor een de andere leraars aan bod die in de werkplaats te werk gesteld zijn. Hun getuigenis sluit aan bij deze van de werkplaatsleider. Allen zeggen ze hetzelfde, de beschuldigde-hier-aanwezig ( ik dus ) was een voorbeeldige jongen, die steeds het beste nastreefde en een voorbeeld was voor iedereen in de werkplaats. Leergierig, perfect in de uitvoering van zijn job, steeds bereid om anderen te helpen.

Is dat over mij dat zij zo positief getuigen ? Is dat echt ? Ben ik dan echt die jongen die positief ingesteld is, die altijd het beste wil, die altijd bereid is anderen te helpen, zijn uiterste best te doen ? Wat zit ik hier dan te doen ? Beschuldigd van doodslag, van moord ?

Op de vraag van de voorzitter of ze iets gemerkt hebben van een discussie tussen mijzelf en de opvoeder, kan enkel meneer Verfaillie een positief antwoord geven. Hij stond op zo’n zes, zeven meter van ons af en was bezig aan een nieuwe jongen de werking van de automatische klopboormachine uit te leggen.

- Meneer de voorzitter, ik hoorde dat er achter mij een discussie ontstond. Maar het geluid van de machine belette mij in detail te horen waarover het ging. Nu ja, dat gebeurde wel eens meer dat er een discussie ontstond tussen een jongen en een leraar of opvoeder. Doch deze keer hoorde ik, tussen het lawaai van de machine door, heel duidelijk schreeuwen “Je moet met je vuile poten van mijn broertje blijven”. Ik besefte dat er hier meer dan een gewone discussie plaats vond. Ik schakelde de machine uit, draaide me om, en ik zag hoe meneer Clarysse fel bloedend neer viel. Ik ben er onmiddellijk naartoe gelopen en ik zag hoe het bloed uit zijn halsslagader gutste. Meteen heb ik alarm geslagen en de jongens van de plaats van het onheil zoveel als mogelijk verwijderd.

- Weet je wie er in de onmiddellijke omgeving stond ?

- Ja, vlak erbij stond Mario, die hier als beschuldigde aanwezig is. En op een of twee meter ervan stond zijn kameraad Joseph Demeulenaere, Jefke zoals ze zegden. En ook Nick Baeten stond er vlak bij.

- En had de beschuldigde toen nog het mes in zijn handen ?

- Dat kan me niet zo heel goed meer herinneren. Wellicht wel, want toen ik er bij kwam, dan was het pas gebeurd, enkele seconden pas.

- En weet U nog wat de dader toen zegde.

- Ja, heel goed. Hij herhaalde voortdurend “Ze moeten mijn broertje met rust laten…”

- En weet je waarom hij dat zegde ?

- Nee, dat weet ik niet. Blijkbaar moet er iets gebeurd zijn met Franky, de broer van Mario, doch over wat er precies gebeurd was, dat weet ik niet.

- Niet dat de broer van de beschuldigde gestraft werd of zo iets ?

- Nee, meneer de voorzitter, daar weet ik niets over .

- En verder ?

- Dan heb ik onmiddellijk alarm geslagen. De andere werkleiders kwamen toegesneld. Ze hebben de jongens voorzichtig weg gehaald van de plaats van het onheil. Ikzelf heb met mijn gsm het nummer 112 opgeroepen en gemeld dat er waarschijnlijk een dodelijk ongeval gebeurd was.

Ik heb ademloos geluisterd. Ik zie alles opnieuw voor mij gebeuren ! De discussie. Die grijnslach op het gelaat van Belzebub. En dan… het bloed. Bloed. Bloed…. Mijn hand slaat hard op de bankleuning voor mij. Mijn advocaat sust me.

De voorzitter hamert op zijn bureau. Het wordt weer stil in de zaal.

- Getuige heb je verder nog iets aan je getuigenis toe te voegen ?

- Ja, meneer de voorzitter. Dit beeld, dat vergeet ik nooit. En nooit had ik ook maar kunnen vermoeden dat zoiets bij ons mogelijk was. Zeker niet met de beschuldigde-hier-aanwezig. Een jongen die steeds zijn uiterste best deed om goed werk af te leveren. Een jongen die met de werkleiders kon praten, op een volwassen manier. Echt, meneer de voorzitter, Mario was bij ons een voorbeeld van een jongen, waar het leuk mee werken was. En nu…

Meneer Verfaillie zwijgt. Slikt even.

De voorzitter vraagt aan de advocaten of er vragen zijn.

Nee, geen vragen.

De zitting wordt geschorst tot de volgende dag.

Terug naar de cel. Opnieuw alleen. Met mezelf. Alleen met mijn gevoelens, met mijn….