Het mooie weer was omgeslagen naar fijne miezerregen. Wilden we nog een dagje in Stavanger doodslaan, bijvoorbeeld door het museum te bezoeken, of zouden we meteen naar Oslo vertrekken? Knut en Eva hadden ons verzekerd dat we bij hen welkom waren.

We wilden eigenlijk niet langs de kustroute. Dan zouden we eerst terug naar Kristiansand moeten rijden en dan door langs de Oslofjord naar Oslo. Liever wilden we door het binnenland, zodat we door berglandschapen zouden rijden. We besloten daarom binnendoor naar Røldal te tijden en dan oostwaarts door het binnenland naar Oslo. Dat is korter maar kost zeker een uur extra.

Om acht uur reden we weg; we verwachtten toch wel iets van 10u nodig te hebben, inclusief pauzes. Ondanks het mindere weer was het inderdaad een prachtige tocht. Eerst door de Ryfast en Ryfylke tunnel naar Tau, dan langs het fjordachtige Tysdalmeer, en verder de fjorden langs via de 13 naar Hjelmelandsvågen, oversteken naar Nesvik en zo verder. Het ene spectaculaire vergezicht wisselde het andere af, totdat we bij Jøsenfjorden de bergen inreden. Hoe verder we kwamen, hoe hoger de bergen en hoe meer sneeuw er nog op de toppen lag. De miezerregen verhoogde op een bepaalde manier de sfeer nog. We lunchten in Røldal in een spectaculair landschap, aan het eind van een fjordachtig meer.

Janna en ik praatten niet veel. We genoten van het landschap en elkaars nabijheid. Ik overdacht de laatste dagen. We waren elkaar de afgelopen week heel na gekomen. Janna leek losser, nu. Waar ik vorige week nog zei dat mijn indruk was dat ze veel terughoudender was dan Anke, had ik dat de laatste dagen flink bij moeten stellen. Onze strandorgie met Mette en Peder, Arne en Anna, onze pornoshoot in Ribe, onze boottocht met Eva en Knut, er was weinig terughoudends aan. Ik zag er een teken in dat ze nu echt op haar relatie met mij begon te bouwen en net als Anke in vrijheid haar vleugels kon uitslaan. Ze had een stevige plek in mijn hert veroverd, naast Anke.

Morgenavond zou Anke zich weer bij ons aansluiten. Gek genoeg zag ik daar een beetje tegenop. De ongedwongen vrijheid met Janna was me meer dan goed bevallen. We hadden samen vrienden gemaakt, genoten van elkaar en van anderen. Met Anke erbij zou het toch weer anders worden, al werd ik alleen van het denken aan Anke al week van binnen.

Janna had al een paar keer laten merken dat ze moeite had met een rol als bijvrouw voor mij, naast Anke. Hoe kon ik ervoor zorgen dat Janna zich een gelijkwaardig deel van onze driehoeksverhouding zou voelen?

Janna doorbrak het zwijgen. “Waar denk je aan?” “Ik denk aan jou. Aan ons. Aan de heerlijke dagen die we samen hebben. Aan de vrienden die samen hebben gemaakt. Ik geniet echt, weet je dat?” We keken elkaar diep in de ogen, ik pakte haar hand. “Ik heb mijn indruk van jou de afgelopen dagen weer ietsje bijgesteld.” Er kwam een twinkeling in haar ogen. “O?” “Ja, ik zie je toch wat minder babykleertjes breien dan een paar dagen geleden.” Ze lachte. “Denk dat maar niet. Ik ga héél huiselijk worden. Tussen de seksavonturen door, natuurlijk”, liet ze er met pretlichtjes in de ogen op volgen.

Ik had even geen zin in grapjes. “Janna, even serieus. Ik hou als een dolle van jou. De afgelopen dagen zijn de meest vrije dagen uit mijn leven geweest. Wij hebben samen dingen gedaan die ik niet voor mogelijk had gehouden. Ik wil jou zo graag gelukkig maken.”

Janna keek me nu serieus aan. “En wat denk jij dat jij daarvoor moet doen, Douwe Atsma?” “Ik weet het niet.” “Er is één ding dat je niet moet doen en dat is geforceerd proberen mij gelukkig te maken.” Haar mond vertrok even. “Heb jij het gevoel dat ik niet gelukkig ben?” “Nee, dat niet. Maar ik zit in mijn maag met jouw opmerkingen over onze verhouding tot Anke, wat jij jouw rol als ‘bijvrouw’ noemde.” “Och jongen, let nou toch gewoon op en denk niet zo veel na.” Ineens was ze heel erg geëmotioneerd. “Ik ben nog nooit in mijn leven zo gelukkig geweest als de laatste weken. Ik heb me nog nooit in mijn leven zó mezelf gevoeld. Dat komt door jou en ook door Anke. Doe gewoon wat je de hele tijd al doet. Hou van me, toon dat je blij met me bent. Hou ook van Anke, van Dieuwertje, van Mette en Eva om mijn part, maar zolang ik voel dat jij van mij houdt, ben ik gelukkig.” We hielden elkaar bij handen, onze ogen verzonken in elkaar, in diepe verbondenheid.

We zetten onze weg voort en maakten nog een tussenstop bij de stavkirke van Heddal, een prachtige houten kerk in Vikingstijl. Aan het eind van de middag kwamen we in Oslo aan. Hier achter de bergen was het weer minder slecht. Het was wel bewolkt, maar het regende niet. Met behulp van Google Maps vonden we het huis van Knut en Eva gemakkelijk.

Ze verwelkomden ons hartelijk. Knut was al aan het koken. Al gauw stond er een heerlijke vismaaltijd voor onze neus. Die lieten we ons goed smaken, hongerig van de lange autorit. “Heerlijk, Knut! Jij boft maar met zo’n goede kok, Eva! Ik dacht dat Douwe goed kon koken, maar dit is verrukkelijk!” riep Janna uit.

Knut had een afspraak met muziekvrienden en vroeg of ik zin had om mee te komen. Ik paste wel bij hun groepje, dacht hij. Janna wilde liever even rustig bijkomen van de rit, dus ik liet Janna bij Eva achter en ging met Knut naar zijn vrienden. Ik nam mijn accordeon en fluit mee.

We reden met de metro naar het centrum, naar een club. Eén van de vrienden was de zoon van de eigenaar en ze mochten oefenen in een bovenzaaltje. Knut stelde me voor aan zijn muziekvrienden en het gezelschap was nogal anders dan ik me had voorgesteld. Ik had mijn eigen folk bandje met Bram in het achterhoofd: een stel jonge mannen die gezellig wat riedelen, maar dit waren professionals. De fine fleur van volksmusicerend Noorwegen zat hier bij elkaar, bijna allemaal conservatorium niveau. Ik trof vier vrouwen en drie mannen, van wie Knut de jongste was. Er was een vrouw van eind vijftig en de rest zat er qua leeftijd wat tussenin. Hij stelde me voor en ik voelde me steeds kleiner worden. De één was professor zus, de ander professor zo, allemaal waren ze expert in Noorse volksmuziek. Wat had ik hier te zoeken, als amateur muzikantje uit Nederland?

Maar de mensen waren heel aardig. Ik raakte aan de praat met Gudrun, een professor die gespecialiseerd was in de muziektradities van de Samen in het noorden. Een rijzige, roodharige vrouw met intelligente, wat spottende groene ogen. Tegen de vijftig, schatte ik haar. Ze had in de gaten dat ik nogal geïntimideerd was en probeerde me wat op mijn gemak te stellen.

“Ik begrijp dat je Knut goed kent?” “We hebben elkaar eergister pas ontmoet in Stavanger. Ik was daar muziek aan het maken met een aantal mensen en Knut kwam meespelen. Gister hebben we samen met onze partners een boottochtje gemaakt bij Stavanger en nu logeren we bij hem, omdat we morgen mijn andere vriendin van het vliegveld op gaan halen.” Ze knipoogde: “Nou, dan ken je waarschijnlijk Eva nu wel wat beter!” Ze wist blijkbaar van Eva haar behoeftes. “Ik heb nog niet echt de kans gekregen Eva diepgaand te leren kennen”, zei ik droog, “we hadden nog meer gezelschap.” Ze keek geamuseerd. “Dat komt dan vast nog wel, zeker nu je bij hen logeert.”

“Heb je ervaring?” vroeg ik langs mijn neus weg. Ze keek even gealarmeerd, toen begon ze te lachen. “Ja. Mijn partner en ik hebben een keer een weekend samen met hen doorgebracht. Toen hebben we Eva én Knut heel goed leren kennen!” “Zo, daar kan ik me iets bij voorstellen.” Dat zal best wel”, zei ze lachend. “Maar wat speel jij voor muziek? Knut zal je niet voor niets meegenomen hebben.” “Ik denk niet dat ik in dit gezelschap durf te spelen. Ik ben maar een amateurtje uit Nederland!” “Treed je wel eens op?” “Ja, ik heb in een folk bandje gespeeld, maar we zijn min of meer gestopt toen de fiddler vader werd. Sinds kort vormen mijn vriendin en ik met onze buren de begeleidingsband van een volksdansgroep. Daarmee hebben we onlangs ook optreden. We spelen samen ook wel klassiek.” “Je bent zo te horen wel veelzijdig.” “Dank je. Ja, ik speel niet alleen Hollandse klompendansen. Ook Iers, Frans, Balkan repertoire.” “Speel je ook Noors?” “Nee, niet echt.” “Zin om eens te proberen?”

Ze haalde een harp te voorschijn en begon er een melodie op te tokkelen. Ze begon er ook bij te zingen. Een eentonige, maar betoverende melodie. Knut viel in op zijn Nyckelharpa, een man pakte er een mondharp bij en ik luisterde gefascineerd toe. Op de één of andere manier klonk dit heel bijzonder. Ik probeerde te achterhalen waar hem dat in zat: harmonie, ritme, ik kwam er niet helemaal uit.

“Kun jij proberen hier op de fluit bij te spelen?” vroeg Gudrun. “Gewoon doen wat er in je opkomt, niet nadenken.” Ik pakte mijn fluit en probeerde mee te spelen. Eerst alleen de grondnoten van de harmonieën, maar toen ik er wat meer gevoel voor kreeg ook harmonieuze variaties op de melodie.

Één van de mannen vroeg me die variaties eens los te spelen. Hij werd helemaal enthousiast. “Horen jullie? Dit klopt niet met de harmonieleer maar is precies zoals ik oude volksmuzikanten heb horen spelen. Dit klinkt heel authentiek! Kun je dit ook eens op de accordeon spelen?” Oei! Dat was wel een uitdaging. Maar toen Gudrun inviel, kreeg ik wat meer structuur.

Met de accordeon voelde ik, dat bepaalde ritmische accenten beter bij de muziek pasten. “Ja, dat is het”, riep Reina, een violiste. Ze begon mee te spelen en al gauw speelde het hele gezelschap op de ondergrond die ik met accordeon legde, samen met Gudrun op de harp.

Ze onderzochten steeds weer kleine variaties in tempo, ritme, harmonie en instrumentatie, om te kijken wat muzikaal het beste werkte. Ik was nooit gewend geweest om zo met muziek om te gaan en vond het geweldig. Wat een vaklui! En wat een pedagogen ook. Door mij in het begin wat dingen op mijn eigen tempo te laten ontdekken, was de schroom snel van me afgevallen. Natuurlijk hoorden deze pro’s veel meer dan ik, en konden ze moeiteloos versieringen maken waar ik het technisch vermogen niet voor had maar ik kon toch vaak ook gewoon meespelen. En ze waren allemaal ontzettend aardig, niemand stoorde zich aan mijn niveau.

Na twee uur intensief spelen en analyseren vond ik het welletjes en bleef ik zitten luisteren. Gudrun kwam bij me zitten. Ze legde een hand op mijn knie. “Niet slecht, voor een amateurtje uit Holland.” “Nederland! Holland is het westen, wij komen uit het Noorden, daar is ‘Hollander’ een scheldwoord. Toch: dank je voor het compliment. Maar dit amateurtje is best wel een beetje moe. We zijn vandaag helemaal vanuit Stavanger door het binnenland komen rijden.” Ze gaf me een zoentje op mijn wang. “Kom maar even lekker bij me.” Ze zat in de hoek van een bank en trok me tegen haar boezem. Als een moe kind bij zijn moeder, zo lag ik daar, haar zachte borst onder mijn wang. Haar boezem ging rustig op en neer op haar ademhaling. Zo te voelen droeg ze geen bh. Ze streelde zachtjes door mijn haar. “Gudrun, als je zo door gaat val ik bij je in slaap.” “Mag best, jochie. Ik vind je wel lief.”

Knut liep langs. “Gudrun, ben jij nou mijn gast aan het verleiden?” “Waarom niet? Of mag dat niet van Eva?” Knut grijnsde. “Misschien wil zijn vriendin hem wel voor zichzelf, vanavond.” Ik draaide mijn hoofd een beetje en beet in de tepel van Gudrun’s borst. “Ik ben op dit moment geen potentiële minnaar, lieverd. Ik voel me meer een kindje aan mama’s borst, doodmoe na een drukke dag spelen.” Ik kwam een beetje omhoog en gaf haar een zoen. Ze beantwoordde die vol warmte, met liefhebbende lippen. “Je bent een fantastisch wijf, Gudrun.” Ik ging weer overeind zitten. Het leek dat niemand het gek vond, wat er daarnet tussen ons gebeurde. Deze vriendengroep deelde vast meer dan hun liefde voor muziek...

Gudrun vroeg me: “Je vertelde net dat je morgen je andere vriendin van het vliegveld gaat halen. Heb je twee vriendinnen, dan?” Ik glimlachte: “Ja, inderdaad. Het is nogal een gek verhaal. Ik woon nog maar een goeie twee maanden met Anke samen. We kenden elkaar nog maar kort, toen we besloten onze partners voor elkaar in te wisselen. Nadat we een weekendje met elkaars partner op stap waren geweest, bleek mijn vriendin zwanger van Anke’s vriend en Anke zwanger van mij.”

“Haar vriendin Janna en Anke wilden graag tegelijk zwanger zijn, maar Janna had geen vaste relatie. Toen stelde Anke voor dat zij bij ons zou komen wonen en ik ook de vader van Janna’s kindje zou worden. Binnen een paar weken was ook Janna zwanger. De afgelopen week ben ik alleen met Janna op stap geweest, zodat wij elkaar wat beter leren kennen zonder dat Anke er de hele tijd bij is. Dus ja, ik heb twee vriendinnen en we vormen ondertussen één huishouden.” “Bijzonder.” Gudrun keek peinzend. “Hoe doe jij dat? Ik ken vooral vrouwen die aan één man niet genoeg hebben.” “Zoals Eva en jijzelf?” “Ja. Hoe doe jij dat dan als man met twee vrouwen?” “Liefhebben en laten leven. Anke zegt: hoe meer vrijheid ik heb, hoe meer ik daarvan aan jou kan geven.”

Ik besloot het verhaal van Bram te vertellen. “Weet je, die fiddler van ons folkbandje waar ik het net over had? Dat is een goede vriend van me, Bram. Zijn vrouw Lisa heeft wel eens met mij gevreeën terwijl hij erbij was. Lisa heeft echter een heel ernstig ongeluk gehad en verblijft voorlopig in een revalidatiecentrum. Zij vroeg mij, of mijn vriendin niet ook met Bram wilde vrijen omdat hij alleen nog met haar ongeluk en zijn kinderen bezig was, niet meer met zichzelf. Anke is de afgelopen week bij hem geweest, om hem te helpen voor zijn kinderen te zorgen en om hem te helpen te ontspannen.” “En dat kun jij aan?” “Ja. Ik heb gemerkt dat ik er nog meer voor terug krijg, als ik mijn vriendinnen vrij laat. Meestal gebeurt er niks, natuurlijk, maar zo weten we ten minste dat we oprecht voor elkaar kiezen en niet alleen bij elkaar zijn omdat dat zo hoort.”

“En jij? Je zei, dat je aan één man niet genoeg hebt.” Ze bloosde licht. “Nee, dat klopt. Zoals nu met jou, ik had best met je willen vrijen. Dat geeft me alleen maar meer energie om daarna thuis nog met Per, mijn man, naar bed te gaan. Dus ja, Per en ik gunnen elkaar ook de vrijheid.” Ik glimlachte naar haar. “Weet je, ik vind jou een heerlijk mens. Je stelt me heerlijk op mijn gemak. Ik geniet hier minstens zoveel van als van seks, weet je dat?” Ze keek me warm in de ogen en gaf me een zoen. “Dankjewel, je bent een lieve vent.”

Knut riep me. “Hé, kaaskop, kom je mee naar huis? Volgens mij moet jij nodig naar bed! Ik ga, anders moet je maar bij Gudrun slapen.” “Ik kom!” Ik gaf Gudrun nog een heerlijke zoen, nam afscheid van de anderen en volgde Knut naar huis.

“Man, ik dacht dat jij en Gudrun op die bank ter plekke zouden gaan liggen seksen!” “Ze is inderdaad een schat van een vrouw, maar ik ben niet in de stemming voor seks. Het was wel heel lekker om even bij haar te liggen.” Hij gaf me een klap op mijn schouder. “Ja, ze is zeker een heerlijke vrouw!” “Ik begreep dat jullie ook wel eens een gezellig samenzijn hebben gehad?” Hij grijnsde. “Ja, dat kan je wel zeggen. Nou ja, je hebt gezien hoe Eva kan zijn. We worden er allebei beter van, zullen we maar zeggen. Maar jouw Janna is ook niet voor de poes! Hoe was dat met Helmut erbij?” “Nou, we hadden helemaal niet in de gaten dat hij naar ons keek. Pas toen we wat waren bijgekomen van ons orgasme zagen we hem naar ons kijken. Janna heeft best wel een klik met hem, maar had er geen behoefte aan ook nog met hem te seksen.” “Daar kijk ik van op. Ik hoorde haar nogal tekeer gaan. Heeft ze alleen met jou gevreeën?” “Ja”, zei ik wat verbaasd. “Het klonk, alsof ze met een paar man aan het vrijen was. Ben jij zo’n hengst?” Ik lachte. “Nee hoor, ik ben zelf maar één keer klaargekomen. Maar ik heb veel geduld.” “Dan boft Janna maar met jou.” “Je wil niet weten, wat wij de laatste tijd met elkaar en anderen gedaan hebben. Janna is onlangs bij mij en mijn andere vriendin Anke ingetrokken, die zul je morgen zien als we haar van het vliegveld opgehaald hebben. Janna deelt mij dus al met Anke, wat zou ik haar dan verbieden? Maar dit keer was ze voldoende bevredigd om niet met Helmut verder te willen gaan. Voor hetzelfde geld had ze dat wel gedaan. Dan was de seks er voor mij niet minder om geweest, toch? Jij komt bij Eva toch ook wel aan je trekken, ondanks haar behoefte aan anderen erbij?” “Je hebt gelijk. Het duurde even voordat bij mij het kwartje viel. Maar door Eva vrij te laten om toe te geven aan haar seksuele verlangens, krijg ik er zelf des te betere seks voor terug. En heb ik zelf ook de vrijheid om zo nu en dan in een andere wei te grazen, als dat zo uitkomt”, knipoogde hij.

“Knut, ik ben nog vergeten om je te bedanken voor vanavond. Ik heb oprecht genoten van het musiceren. Zoals jullie met muziek bezig zijn, zo professioneel, dat heb ik nog nooit meegemaakt. Ik vond het echt geweldig, dat ik daar als goedwillend amateurtje aan mee mocht doen.” “Nou, zo slecht deed je het niet, hoor. Jij hebt een heel goed gevoel voor onze muziek. Misschien moet je maar wat Noors op je repertoire nemen. Is misschien ook wel leuk voor die volksdansgroep van je.” “Wie weet. Komen jullie nog eens naar Nederland voor een optreden? Een tour in West-Europa langs de festivals?” “Dat ligt nu niet in de planning, maar we hebben het er wel over gehad. Misschien dat we volgend jaar op Dranouter in België kunnen spelen.” “Daar ben ik ook wel eens geweest, met ons bandje. Op één van de kleine podia, natuurlijk. Tegenwoordig moet je trouwens wel op zijn minst van de Pagan folk zijn met veel elektronica, om op de grote podia te komen. De mensen komen niet meer voor de echte folk.” “Dat is wel jammer, ja. Daarom zijn wij ook zo aan het zoeken. We proberen aansprekende muziek te maken die wortelt in oude tradities, maar er moet wel wat nieuws bij. Dat willen we doen zonder het elektronisch geweld, de bombast en het quasi diepzinnig spirituele gedoe van de Pagan stroming. Een beetje zoals de Bothy Band uit Ierland in de Jaren Zeventig, maar dan in deze tijd en met Noorse muziek.”

Al pratend kwamen we weer bij de flat van Knut en Eva. Het was intussen na twaalven, de dames waren al naar bed. Ik wenste Knut welterusten, poetste mijn tanden en kroop gauw bij mijn Janna onder de dekens. Ze sliep al, maar werd wakker van me. “Je ruikt naar een andere vrouw.” Ik grinnikte. “Goed opgemerkt. Gudrun. Een vrouw van vijftig. We hebben tegen elkaar aan gezeten op de bank. Als ik niet zo moe was geweest, had ik best wel met haar willen vrijen. Maar daar had ik nu geen enkele behoefte aan.” “Ook niet nu met mij?” “Nee, sorry. Ik wil gewoon lekker tegen je aan liggen. Stel ik je nu teleur?” “Nee hoor, integendeel. Ik wil gewoon slapen. Lekker in jouw armen liggen en genieten van ons laatste nachtje met zijn tweetjes.” Ik gaf haar een zoen en we vielen snel in slaap. Het was weer een vermoeiende, maar zeer waardevolle dag geweest.