De eerste bladzijde

Het is alweer vijftien jaar geleden en oma is intussen al enkele jaren naar de hemel waarin ze geloofde. Ik heb het gevoel dat ik nu eindelijk kan vertellen wat er destijds is gebeurd - hoe ik haar dagboeken vond en wat de gevolgen daarvan waren. En oma, als je nog ergens daarboven rondzweeft en je kunt me zien en horen, weet dan dat ik nog altijd van je houd en dat je meer hebt gedaan om me gelukkig te maken dan wie dan ook...

--- --- ---

'Bedankt om me zo goed te helpen, Stef.' Oma stopt me een biljet van 50 euro toe dat ik weiger. Ze steekt het met een handig gebaar in de achterzak van mijn jeans en geeft me een klapje op de billen. 'Koop er maar wat van... voor je liefje misschien. Je hebt toch al een liefje, neem ik aan?'

'Nee, oma, plaag me niet zo,' protesteer ik flauwtjes. Ik voel dat ik heftig bloos, maar dat is eerder omdat ze met haar opmerking een teer punt geraakt heeft. Ik en meisjes... Het is een verwarrend verhaal. Ik geloof dat ik meisjes niet helemaal kan begrijpen en dat gevoel is volgens mij ook wederzijds. Terwijl de meeste van mijn vrienden op school er geen probleem mee hebben om te flirten en in de fietsenstalling met hun liefje staan te kussen, zegt het mij niets om op die manier met een meisje om te gaan. En de meisjes die te schuchter zijn om zich te laten kussen, tja, die durf ik dan ook weer niet aan te spreken. Ik ben vijftien, bijna zestien en ik voel wel dat ik soms zin heb om hand in hand te lopen met een meisje, om eens te kussen, te voelen... Ach, het is allemaal zo ingewikkeld. Kort en goed: er is nog niks gebeurd en daarom vind ik het niet zo leuk dat oma me ernaar vraagt.

Oma's blauwe ogen staan lachend in haar gezicht. Ze is dan al wel de zeventig voorbij, maar ze lijkt veel jonger. Daar doet ze alles voor. Ze verzorgt zich goed en ze is thuis even mooi gekleed als wanneer ze naar buiten gaat. Ze is niet groot - ik ben ondertussen al vijf centimeter groter dan zij en ik zit nog volop in de groei - en ze is er fier op dat ze nog altijd even slank is als toen ze dertig was. Vandaag draagt ze een koket, nauwsluitend jurkje van een zachte bordeaux-rode stof die haar figuur bijzonder goed laat uitkomen. Of merk ik voor het eerst dat ze borsten heeft omdat ze me zo speels en een beetje ondeugend aankijkt? Ik besef ineens dat ik nooit gelet heb op meisjesborsten, alsof ik mijn blik daar niet op durf te richten en dat ik bang ben dat ze zouden denken dat ik hen met mijn ogen uitkleed. Ik betrap me erop dat het me iets doet om naar oma's borsten te kijken. Ze zien er niet heel groot uit, maar dat kan natuurlijk aan haar beha liggen. Ik kan me niet voorstellen hoe vaak ze me ooit tegen haar borst heeft gedrukt, me geknuffeld heeft en me gezoend. En toch is het nu voor het eerst dat ik haar als een vrouw zie, niet als grootmoeder. Ik voel dat ze zich graag laat bekijken. Ze strijkt haar jurk wat gladder, aait met haar hand even over haar borst en zegt dan tot mijn verbazing: 'Moest ik nu een meisje zijn, Stef, dan zou ik alles doen om jou aan de haak te slaan.'

Ik word nog roder. Ik sla mijn ogen neer en wil niet liever dan hier zo snel mogelijk vandaan te zijn, terug in de veilige cocon van mijn kamer, thuis. Ook al moet ik daar het voortdurende gekijf van mijn moeder aanhoren. Die is zowat in alles de tegenpool van oma: groot en struis, krullend zwart haar, dunne lippen die naar beneden krullen en kleren die als een zak rond haar lijf hangen zodat ik geen idee heb of ze nu dikke borsten heeft of kleine, een buikje of strakke billen. Zou ze de aard hebben naar mijn opa die ik nooit gekend heb? Dat moet haast wel. Nog voor ik geboren werd zijn de ouders van mijn moeder gescheiden en er is niets in oma's huis dat aan hem herinnert. Ook bij ons thuis heb ik nooit een foto van hem gevonden. Wanneer ik mijn moeder iets over hem durfde vragen, was het antwoord kort en koudweg: die vent bestaat niet voor mij. Niet dat het mij ooit echt geïnteresseerd heeft - die dingen gebeuren nu eenmaal. En het kan altijd erger. Zoals met mijn vader, die zes jaar geleden door de onvoorzichtigheid van een werkmakker van een stelling is getuimeld en zijn rug heeft gebroken. Hij heeft nog twee weken geleefd, maar hij is niet meer bij bewustzijn geweest. Dat is pas verschrikkelijk. Moeder is altijd een onverdraaglijke controlefreak geweest, ook toen vader nog leefde. Maar nadien is dat alleen nog erger geworden. Hoe zou ik met een meisje durven thuis komen? Moeder zou van alles op haar aan te merken hebben, net als op mij. Ze houdt me in alles klein, terwijl ze tegelijkertijd foetert dat ik me nog als een kind gedraag.

Maar genoeg daarover, ik ben het beu, al weet ik niet hoe ik hier uit geraak... En dan is er oma! Bij haar voel ik me altijd goed. Nu ze van haar grote huis aan de rand van de stad gaat verhuizen naar een appartementje in het centrum, help ik haar met het opruimen. Het is zomervakantie, maar al dagen lang regenachtig en kil. Ideaal dus om dit soort werk op te knappen. Veel van wat ze heeft, kan niet mee en dus heeft ze me vandaag het bureau laten leeg maken. Bananendozen vol modebladen en reismagazines, maar ook mappen met oude rekeningen en brieven die ze nooit meer nodig zal hebben. Boeken die ze nooit meer zal lezen - alles heb ik bij elkaar gepakt en naar beneden gedragen. Een buurman zal de hele zwik naar het containerpark brengen.

Tussen al die stapels papieren, mappen en boeken, vond ik ook een doos met een dozijn dikke schriften, netjes gekaft in donkerrood papier dat ondertussen wel bestoft en verkleurd is. Er zaten ook enkele fotoalbums in. Op het bovenste schrift van de stapel staat in sierlijke letters 'Dagboek' geschreven. Ik had dat schrift opengeslagen om te zien of het de moeite was om bij te houden. Al bij het lezen van de eerste bladzijde had ik onmiddellijk besloten deze hele doos voor mij te houden. Oma weet blijkbaar niet meer van het bestaan van de doos af en als dat zo zou zijn, dan zou ze achteraf misschien met spijt bedenken dat ze met de andere rommel in de papiermolen is gegaan...

Terwijl oma in de keuken een vieruurtje klaar maakt, ren ik naar boven. Ik pak de doos en loop er langs de voordeur mee naar buiten en maak ze met de snelbinder vast op mijn fiets. Die staat onder het afdakje, dus hoef ik niet bang te zijn dat er regen op valt. Dan ga ik op mijn gemak weer naar binnen en samen genieten we koffie en zelfgemaakte cake. Ik zie hoe oma me voortdurend bekijkt en ik doe alsof ik dat niet merk. Toch zegt ze weer iets in de trant van: 'Wat ben je een mooie kerel aan het worden, Stef. Je moet toch een liefje hebben, dat kan niet anders. Of zijn die meiden van tegenwoordig blind? Je had toch een vriendinnetje, hé? Margot of Margriet...'

'Ach, oma, dat is ons buurmeisje. Daar fiets ik samen mee naar school. En we doen wel eens dingen samen, ja. Maar ze is een jaar ouder dan ik en ze heeft nu een vriendje, dus we zien elkaar veel minder. En mama is blij toe dat Maggie niet meer bij ons over de vloer komt. Ze heeft haar nooit kunnen uitstaan omdat ze volgens haar veel te opzichtig gekleed loopt.Te korte rokjes, te spannende bloesjes...'.

'Ach, je mama,' zucht oma, 'ik heb haar nooit anders gekend dan ontevreden. Wat zeg ik? Ongelukkig zou een beter woord zijn. En dan krijgt ze nog eens de dood van haar man te verwerken.. Je moet het haar allemaal niet te zwaar aanrekenen, jongen. Nog een paar jaar en je kunt op eigen benen staan. Maar dat mag je echt niet beletten om dingen te doen die jongens nu eenmaal moeten doen, Stef. Of...' Haar stem zakt een octaaf: '... ben je voor de jongens? Dat mag hoor...' zegt ze vlug.

'Nee, oma, plaag me toch niet zo,' verweer ik mezelf terwijl ik weer een rooie kop krijg, 'daar denk ik niet eens aan.' En dan vertel ik haar dat ik veel meisjes niet oké vind omdat ze opzichtig met jongens staan te flirten en te zoenen. Dat ik meisjes die dat niet doen, niet durf aan te spreken omdat ik bang ben dat ze zouden denken dat ik ook alleen maar wil zoenen en zo.

'En zo...ja, en zo...' glimlacht oma, 'dat "en zo" hoort er natuurlijk ook bij. Want zoenen, dat vraagt altijd om meer. Verdorie, Stef, je bent bijna zestien! Is er iets mis met je hormonen, kerel? Die moeten toch geregeld door je lijf gieren op jouw leeftijd. Toen ik of zo jong was als jij...'

'Toe oma, een andere keer,' smeek ik haar, 'nu wil ik naar huis. Het is opgehouden met regenen en ik wil niet wachten tot de volgende bui. Dan kan mama weer foeteren op mijn natte kleren.' Maar eigenlijk wil ik zo snel mogelijk naar huis om in die doos in de dagboeken en albums te kijken. Wat ik op die eerste bladzijde gelezen heb, heeft me super nieuwsgierig gemaakt. Aan de datum te zien, moet oma toen tussen veertien en vijftien jaar oud geweest zijn. Het handschrift van een meisje nog: heel groot en nog een beetje schools. Maar wat ze op de eerste bladzijde van haar dagboek schreef, dat is niet iets dat een gewoon meisje van veertien kan neerpennen - althans, dat geloof ik echt niet. Of zou het? Zou het kunnen dat meisjes in mijn klas, die toch al een of twee jaar ouder zijn dan oma toen, ook zoiets meemaken? Nee, echt niet. Of toch?

Oma laat me met tegenzin gaan, dat voel ik wel. Opeens bedenk ik dat ze wel erg eenzaam moet zijn en dat ze bang is om in een heel nieuwe buurt te gaan wonen waar ze niemand kent, opgesloten in een appartementje vier hoog van waaruit ze alleen andere appartementsgebouwen kan zien en een streepje hemel... Ik beloof mezelf dat ik zo vaak mogelijk bij haar langs zal komen. Zeker op woensdagnamiddagen en misschien ook wel tijdens de middagpauze. Van de school af is het hooguit vijf minuten stappen. Ja, dat zal ik doen. Want bij oma voel ik me altijd goed, behalve als ze over liefjes zeurt...

--- --- ---

Mama is niet thuis. Zoals gewoonlijk heeft ze een briefje op te keukentafel achtergelaten. Deze keer luidt het dat er een vergadering is voor het buurtfeest dat over enkele weken gevierd wordt. Daarna gaat ze met het gezelschap iets eten. Ze zal tegen negen uur thuis zijn. Inwendig juich ik: waarom is er niet elke week een buurtfeest?

Ik loop met de doos de trap op, naar mijn kamer. Hoe kan ik de doos verstoppen zodat mama haar niet vindt? Dat is echt een probleem... Zelfs op zolder is het niet veilig, al weet ik dat ze die pas heeft opgeruimd. Nu ja, ik vind er wel iets op. Misschien moet ik haar eens duidelijk maken dat de kamer van een jongen van 16 privé terrein is? Nee, daar zou ruzie van komen. Misschien doet ik het toch!

Ik open de doos en pak het bovenste schrift. Alle schriften zijn even dik, zo'n honderd bladzijden vermoed ik, en ze zijn allemaal nauwkeurig en netjes gekaft in hetzelfde rode kaftpapier. Op elk schrift staat een nummer. Dat is wel zo handig. En al heb ik de eerste bladzijde al vluchtig gelezen, nu ga ik er goed voor zitten om het langzaam en aandachtig te herlezen.

Ik begin er toch aan, aan een dagboek. Misschien houd ik het niet lang vol, ik zal wel zien. Maar wat er vandaag gebeurd is, moet ik op een rijtje zetten. Ik weet niet of ik het echt durf opschrijven...

Joris heeft me gevraagd om met hem te gaan.

Joris! Hij vindt dat ik blij moet zijn. Dat hij eindelijk heeft durven zeggen wat hem al lang op het hart ligt. Het is alsof ik in een achtbaan zit en mijn maag opspeelt, dat ik moet braken. En tegelijk voel ik iets heel anders in mijn buik. Dat zijn vlinders. Die heb ik al voor Bart gevoeld, maar die ziet me niet eens staan. En Joris, ja, natuurlijk zie ik hem graag. En soms krijg ik ook wel vlinders in mijn buik van hem. Dan kan ik mezelf wel op mijn kop slaan. Vlinders in je buik krijgen van je broer, dag mag toch niet? Nee, dat mag niet, Irene! Dat is VERBODEN! Ook al zegt hij dat hij niemand anders graag ziet. Hij werd helemaal rood toen hij het zegde. En ik stond maar naar hem te staren als een koe naar een trein. Hij stond op, gaf me een kus op mijn wang en spurtte de kamer uit. Toen ik vijf minuten later naar beneden kwam, was hij weg. Hij is nog altijd niet terug. Ik zal maar aan het avondeten beginnen, zeker?

Mams en paps komen pas volgende zondag terug van Lourdes. Wat moet er nu gebeuren? We zijn nog vier dagen alleen thuis. Ik zie Joris graag, dat is waar. Hij is zo mooi en altijd lief voor mij. Wacht eens,Irene, denk eens na!!! Aan wie denk jij terwijl je DAT elke avond in bed doet? Niet aan Bart, hé, meisje? Zeg het maar luidop tegen jezelf, Irene. Je denkt aan Joris! Maar je had nooit gedacht dat dit zou gebeuren, hè? Nee, dat had ik nooit gedacht. En toch is het zo. Zou Joris DAT ook elke avond doen voor hij in slaap valt? En zou hij dan aan mij denken?

Zou ik deze bladzijde niet beter uit mijn nieuwe dagboek scheuren en opnieuw beginnen met iets anders? Nee, dat kan ook niet. Verdomme, wat ben ik een onnozel dom meisje!

--- --- ---

Ik sla het dagboek met trillende handen dicht. Lange tijd zit ik perplex na te denken. Dit is verdorie geschreven door mijn oma. Joris is oma's broer, mama's oom. Hij is nu zelf een leuke opa van mijn twee achternichtjes Hella en Hilke. Van Hilke heeft oma me eens gezegd dat ze een oogje op me heeft. Oma moet wel gek zijn om zoiets te verzinnen. Hilke is bijna een jaar jonger dan ik! En ze is een mooi voorbeeld van een meisje dat ik niet durf aan te spreken omdat ze heel mooi is en zeer verstandig en graag praat en lacht...

Ooit hebben Joris en oma het dus met elkaar... Ho, Stef, stop! Misschien is er helemaal niets gebeurd tussen die twee! Wie weet heeft die veertienjarige Irene gewoon haar hete meisjesfantasieën op papier gezet...

Ik sla het fotoalbum open dat mij het oudste lijkt. Op de eerste bladzijde zie ik de foto van een meisje. In wit krijtpotlood staat eronder geschreven:'Irene, dertiende verjaardag'. Voor ik besef wat ik doe, kus ik de foto.

Nee, Stef, wees eerlijk: je kust niet die foto. Je kust je oma...